Czy naruszenie tajności głosowania oznacza nieważność uchwały?

Do przeczytania w 5 minut.

Z tego wpisu dowiesz się o podstawowych aspektach związanych z głosowaniem tajnym w spółkach k.s.h. oraz potencjalnych konsekwencjach związanych z naruszeniem zasady tajności głosowania.

To głosowanie zorganizowane w taki sposób, że nikt poza oddającym głos nie jest w stanie stwierdzić jaki głos został oddany. Należy zwrócić uwagę na to, że reguły, zasady, raporty wykorzystywane przy głosowaniu tajnym powinny być skonstruowane w taki sposób, aby poprzez ich analizę nie możliwe było odkrycie tego jak głosowali poszczególni głosujący w głosowaniu tajnym.

Na przykład podczas Walnego Zgromadzenia Wspólników w sytuacji gdy nie rozdzielono pakietów udziałów poszczególnych wspólników na kartach do głosowania tajnego na pakiety obejmujące różne liczby udziałów i głosów, wystarczy porównać kartę do głosowania tajnego z liczbą udziałów (głosów) posiadanych przez określonego wspólnika, aby wiedzieć, że jest to głos danego wspólnika.
Członkowie komisji skrutacyjnej są więc w stanie określić jak głosowali poszczególni głosujący zakładając, że każdy z nich ma różną liczbę udziałów.

Taki problem nie występuje np. przy głosowaniu na radach nadzorczych lub posiedzeniach zarządu przy jednakowej sile głosu równej 1.
Obecnie rekomendowanym systemem zapewniającym tajność głosowania jest system głosowania elektronicznego (w tym głosowanie online), gdzie odpowiednia aplikacja do głosowania jest tak skonstruowana, iż system podaje tylko zbiorczy wynik końcowy i nikt, nawet administrator systemu, nie jest w stanie odtworzyć treści aktów głosowania.
Należy również pamiętać o praktycznym aspekcie procesu głosowania tajnego polegającym na zapewnieniu środków organizacyjnych gwarantujących dyskrecję przy oddawaniu głosów.

W ujęciu praktycznym najczęstsze są tajne głosowanie w sprawach osobowych.
Sprawami osobowymi są sprawy osób związanych z organizacją i działalnością spółki, mających wpływ na jej funkcjonowanie. Nie jest istotny przedmiot konkretnej uchwały. Decydujący jest fakt czy odnosi się on do członków organów spółki, likwidatorów lub wspólników.

Zatem o osobowym charakterze sprawy decyduje związek między przedmiotem uchwały podjętej na zgromadzeniu wspólników a interesami osób mających wpływ na działanie spółki i jej organów.
Sąd Najwyższy w wyroku z 22 kwietnia 2016 r. (sygn. akt II CSK 441/15) stwierdził, że do spraw osobowych – w przypadku konieczności zarządzenia tajnego głosowania – zalicza się wszystkie te, które dotyczą konkretnych osób.
Generalnie są to kwestie dotyczące wszystkich osób sprawujących określoną funkcję w spółce z o.o., niekoniecznie oznaczonych imiennie.

Powyższe zasady mają swoje zastosowanie zarówno w wypadku walnych posiedzeń wspólników, jak i Posiedzeń Rad Nadzorczych lub zarządów spółek.

W orzecznictwie brak jednolitego stanowiska w zakresie wpływu naruszenia zasady tajności głosowania nad uchwałą skutkującym stwierdzenia jej nieważności.

Obecnie przyjęły się dwa podejścia.

Pierwsze z nich zakłada, że uchybienie formie głosowania uznaje się za stwarzające domniemanie, że wadliwość formalna miała wpływ na treść podjętej uchwały. Jednak ocena tego wpływu musi każdorazowo uwzględniać konkretne okoliczności występujące w sprawie.
Za nieprawdziwe uznaje się więc stanowisko, że samo uchybienie art. 247 § 2 k.s.h. stanowi naruszenie przepisów prawa, powodujące nieważność podjętej uchwały, bez konieczności badania wpływu tego uchybienia na jej treść.” Podobne stanowisko wyraził m. in. SA w Łodzi w wyroku z dnia 24 listopada 2017 roku w sprawie o sygn. akt: I ACa 955/17.

Drugie stanowisko obecne w orzecznictwie zakłada, że brak wymaganej tajności głosowania w sposób automatyczny oznacza nieważność uchwały, ponieważ została ona podjęta w sposób sprzeczny z art. 247 § 2 k.s.h. i nie jest wymagane badanie wpływu naruszenia zasady tajności na treść uchwały.
Przykładowo wyrok SA w Gdańsku z dnia 13 marca 2015 roku w sprawie o sygn. akt: I ACa 714/14. stwierdza, iż art. 247 § 2 k.s.h. jest przepisem bezwzględnie obowiązującym, przez co jego naruszenie zawsze będzie skutkować stwierdzeniem nieważności, z uwagi na naruszenia formalne uchwały.

Brak jest jednoznacznego stanowiska w zakresie wpływu naruszenia tajności głosowania na ważność podjętej uchwały.
Dominujący i bardziej racjonalny jest pogląd, iż sąd za każdym razem powinien poddawać analizie naruszenie zasady tajności podjętej uchwały. Dopiero w przypadku stwierdzenia wpływu braku tajności na treść uchwały sąd może stwierdzić jej nieważność.

Należy pamiętać, że celem każdego głosowania jest wyrażenie woli wspólników, zaś tajność stanowi jedynie dodatkowy element ochronny mający zapewnić swobodę wyrażenia głosu. Nie zawsze brak tajności oznacza brak swobody wyrażenia głosu i właśnie to powinien zbadać sąd.

Poza tym mogą się zdarzyć różne przypadki szczególne, których nie sposób uwzględnić w podejściu formalnym.

30 grudnia 2021 roku podjęto uchwałę w sprawie odwołania Przewodniczącego Rady Miejskiej.

Głosowanie, jako dotyczące spraw osobowych, powinno być przeprowadzone w trybie tajnym. Jak się okazało wystąpiły problemy z zapewnieniem tajności co w szczegółach opisane jest w poniższym oświadczeniu uzasadniającym nieważność uchwały.

Pomińmy niewiarygodne i niespójne tłumaczenia związane z włamaniem, hackerem, testami i aktualizacją oprogramowania. Zresztą z dostępnych informacji wynika, że autorzy uzasadnienia wycofali się z tych stwierdzeń, po tym jak zdali sobie sprawę z potencjalnych konsekwencji (zgłoszenie do prokuratury, śledztwo itp.).

Żródło: facebook Lidzbark.online

Zwróćmy uwagę na ostatni akapit.

Zgłaszający uznaje, że brak zachowania tajności w bezpośredni sposób implikuje brak ważności uchwały.
Co ciekawe w tym konkretnym przypadku fakt braku zachowania tajności wyszedł na jaw już po przeprowadzeniu głosowania. Głosujący nie mieli świadomości braku tajności i mogli w nieskrępowany sposób wyrażać swoją opinię, a więc ochronny walor tajności głosowania został spełniony.

Z całą pewnością o uchyleniu ważności uchwały w tym konkretnym wypadku powinien zdecydować sąd i z dużym prawdopodobieństwem można przypuszczać, że nie przychylił by się on w swoim werdykcie do uchylenia jej ważności.

Powyższy przykład uzasadnia słuszność koncepcji aby to sąd badał każdy przypadek naruszania tajności i orzekał o ważności lub nieważności podjętej uchwały.